T-34 o‘rta tanki

T-34 - Ikkinchi Jahon urushi davridagi sovet o‘rta tanki, 1940-yildan beri seriyali ishlab chiqarilgan. 1942-1947-yillarda - Qizil Armiya va SSSR Qurolli Kuchlarining asosiy tanki. 1944-yilning birinchi yarmigacha, uning T-34-85 modifikatsiyasi qo‘shinlarga kirgunga qadar Qizil Armiyaning asosiy tanki bo‘lgan.

Ikkinchi jahon urushi va urushdan keyingi davrning eng ommaviy tanki.

Mixail Ilich Koshkin boshchiligidagi 183-Xarkov zavodining tank bo‘limi konstruktorlik byurosi tomonidan ishlab chiqilgan. Loyihaning muvaffaqiyati eng yangi yuqori tejamkor V-2 dizel dvigatelini qo‘llash bilan oldindan belgilangan edi, buning natijasida o‘rtacha qalin zirhli T-34 yengil nozik zirhli BTdan g‘ayrioddiy yuqori quvvatni (dvigatel quvvatining jangovar og‘irlikka nisbati) meros qilib oldi, bu butun Ulug‘ Vatan urushi davrida T-34 tankining o‘tuvchanligi, manyovrchanligi va harakatchanligi bo‘yicha mutlaq ustunligini ta’minladi. Jahon tanksozligi amaliyotida birinchi marta T-34 o‘rta tankiga uzun stvolli (30,5 kalibrli) 76-mm L-11 to‘pi (1939-yil namunasi) o‘rnatildi, bu zirhli snaryadning boshlang‘ich tezligi (635 m/sek) bo‘yicha o‘sha yillarda mavjud bo‘lgan barcha xorijiy tank artilleriya tizimlaridan ancha ustun edi. 1941-yil mart oyidan boshlab T-34 ga 76,2 mm F-34 (1941-yil namunasi) o‘rnatildi, uning stvol uzunligi 41,5 kalibr va zirhni teshuvchi snaryadning boshlang‘ich tezligi 662 m/sek, u 60 mm zirhni 1000 m masofadan teshib o‘tgan: T-34-76 - bu modelning aniqlashtiruvchi belgisi. Konstruksiyaning yuqori modernizatsiya salohiyati juda muhim bo‘lib chiqdi, bu butun urush davomida uning sanoat ishlab chiqarishini ko‘paytirish bilan bir vaqtda tankning jangovar sifatlarini samarali oshirish imkonini berdi. 1942-1945-yillarda T-34 ning asosiy yirik seriyali ishlab chiqarilishi Ural va Sibirning qudratli mashinasozlik zavodlarida yo‘lga qo‘yildi va urushdan keyingi yillarda ham davom etdi.

T-34 tanki urushning natijasiga va jahon tanksozligining keyingi rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatdi. Nemis qo‘shinlari SSSRdan bunday qudratli texnikani kutmagan edi. Jangovar xususiyatlarining yig‘indisi tufayli T-34 ko‘plab mutaxassislar va harbiy ekspertlar tomonidan Ikkinchi Jahon urushining eng yaxshi tanki sifatida tan olingan. Uni yaratishda sovet konstruktorlari asosiy jangovar, taktik, himoya, ekspluatatsion, yurish va texnologik xarakteristikalar o‘rtasidagi optimal nisbatni topishga muvaffaq bo‘ldilar.

T-34 tanki Sovet Ittifoqining eng mashhur tanki va Ikkinchi Jahon urushining eng taniqli ramzlaridan biridir.

1944-yilda yangi minora, kuchaytirilgan zirh va 85 millimetrli to‘pga ega T-34-85 modifikatsiyasining seriyali ishlab chiqarilishi boshlandi. Shuningdek, tank ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishning soddaligi bilan o‘zini yaxshi ko‘rsatdi. Hammasi bo‘lib 84 mingdan ortiq T-34 tanklari ishlab chiqarildi.

Texnik xususiyatlari

Zambaraksiz uzunligi - 5,92 m.
Eni - 3 m.
Balandligi - 2,41 dan 2,72 m gacha.
Jangovar og‘irligi - 25,6 dan 32 tonnagacha.
Shossedagi eng yuqori tezlik - 54 km/soat.
Zirhlash - 45 mm gacha (1940-yil namunasidagi mashinalarda), urush oxiridagi tanklarda minoraning old qismida 90 mm gacha.
U 500 ot kuchiga ega V-2 dizel dvigateli, turli xil 76 millimetrli to‘plar (1938-1939-yillardagi L-11, 1940-yildagi F-34), 7,62 mm kalibrli ikkita DT pulemyoti bilan jihozlangan (pulemyotlardan biri to‘p bilan juft o‘rnatilgan, ikkinchisi korpusning yuqori frontal zirhiga o‘rnatilgan). Ekipaj to‘rt kishidan - komandir, mexanik-haydovchi, o‘qlovchi va radist-pulemyotchidan iborat edi. T-34-85 modifikatsiyasida ekipaj a’zolari soni besh kishigacha ko‘paydi - alohida qurol nishonga oluvchi paydo bo‘ldi.