Og‘ir IS tanki (Iosif Stalin)

IS (Iosif Stalin) - Ulug‘ Vatan urushi va urushdan keyingi rivojlanish davridagi sovet og‘ir tanklari. Oilaning birinchi tanki 1 indeksiga ega edi, urush yillarida ushbu tank IS-1 yoki IS-85 bilan belgilangan, bu yerda 85 raqami tankka o‘rnatilgan qurol kalibriga to‘g‘ri keladi. Mashinaning eng mashhur va ommaviy modifikatsiyasi IS-2 tanki bo‘lib, u 1944-1945-yillarda urushning so‘nggi bosqichidagi ko‘plab janglarda qatnashgan. Urushdan keyingi modernizatsiyalardan so‘ng IS-2 tanki 1995-yilgacha Sovet, keyin esa Rossiya armiyasida xizmat qilgan.

IS-1 aslida KV-1 tanklarining chuqur modernizatsiyasi edi. Mashinaning zirhli korpusi 90, 75, 60, 30 va 20 mm qalinlikdagi zirhli plitalardan payvandlangan. Oquvchan qolip korpusining old detali quyma bo‘lib, turli qismlarida uning qalinligi 30 dan 120 mm gacha o‘zgarib turdi, boshqa detallar bilan payvandlash yordamida biriktirildi. Tankning aylanma minorasi murakkab geometrik shakldagi zirhli quyma edi. Uning bortlarining qalinligi 100 mm. Bortlar vertikalga nisbatan burchak ostida joylashgan bo‘lib, bu snaryadga chidamlilikni oshirdi. Tankning asosiy quroli 1943-yilda ishlab chiqarilgan D-5T to‘pi bo‘lib, uning kalibri 85 mm edi. Qurol minoradagi sapfalarga o‘rnatilgan va to‘liq muvozanatga keltirilgan. Minora ham muvozanatlashgan bo‘lib, uning massalar markazi aylanishning geometrik o‘qida joylashgan edi. To‘pning o‘q-dorilari 59 ta unitar o‘qdan iborat edi. Snaryadlar tank minorasiga va jangovar bo‘limning ikkala tomoniga joylashtirilgan. Ushbu qurol 52-K zenit qurolining tank varianti edi. Jami 130 ta IS-1 tanki ishlab chiqarilgan.

Urushning so‘nggi yillaridagi janglarning butun og‘irligini ko‘targan asosiy mashina IS-2 bo‘ldi, uni IS-122 deb ham atashgan, bu holda 122 raqami tank to‘pining kalibrini bildirgan. Ushbu modifikatsiyadagi jami 3475 ta tank ishlab chiqarilgan. Tankni kuchliroq to‘p bilan jihozlamoq g‘oyasi zaruriyat tufayli paydo bo‘ldi. IS-1 ga o‘rnatilgan 85 mm D-5T to‘pi yangi nemis o‘rta tanklari "Pantera" va og‘ir "Tigr" tanklariga qarshi kurashish uchun yetarli imkoniyatlarga ega emas edi. Bundan tashqari, 85 mm snaryad dushmanning DOT va DZOTlariga qarshi kurashish uchun kichik fugas ta’siriga ega edi.

IS-2 tankining IS-1 dan yana bir muhim farqi korpusning old qismidagi o‘zgarish bo‘ldi. 1944-yilda ishlab chiqarilgan IS-2 snaryadga chidamliligini oshirish uchun yangi "to‘g‘rilangan" frontal zirh bilan jihozlangan. Murakkab geometrik shakldagi pog‘onali chekka o‘rniga, IS-2 peshonasi tekis zirhli plitalar bilan jihozlana boshlandi, ularning yuqori qismi tank minorasiga torayib boruvchi trapetsiya ko‘rinishida bo‘lib, 60° burchak ostida joylashgan va uning qalinligi 120 mm ga yetgan.

Texnik xususiyatlari :

Uzunligi - 6,77 m.
Kengligi - 3,07 m.
Balandligi - 2,73 m.
Bronya, peshona - 120 mm.
Zirh, bort - 95 mm.
Ekipaj - 4 kishi.
Dvigateli dizelli V-2-IS, 600 ot kuchi.
Yurish masofasi - 250 km (yo‘l bo‘ylab).
Maksimal tezlik - 37 km/soat (yo‘lda).
Og‘irligi - 46 tonna.
Qurollanishi - 122 mm D-25 (28 ta snarad), 12,7 mm DShK (250 ta patron), 2×7,62 mm DT (2520 ta patron).