“CHEKIST” PARTIZANLAR BRIGADASI 5-OTRYADI JANGOVAR BAYROG‘I

“CHEKIST” PARTIZANLAR BRIGADASI 5-OTRYADI

JANGOVAR BAYROG‘I

“Chekist” partizanlar brigadasi Belorussiyaning Mogilevskiy viloyati va Vitebsk tumanlari hamda Lepel`sk, Orshansk, Tolochinsk, Kruglyansk, Belinichesk va Shklovosk tumanlaridagi bosib olingan hududlarida harakatlarni olib bordi. Otryad tarkibi ko‘p millatli edi. Uning saflarida beloruslar bilan birga ruslar, ukrainlar, qozoqlar, o‘zbeklar, mordvinlar, tatarlar, gruzinlar va boshqa xalq vakillari ham bor edi.
  1942-yil may oyi oxirlarida G. A. Kirpich (keyinroq 1- partizanlar otryadi) va I. D. Bulanov (keyinroq 10-partizanlar otryadi)  otryadlaridan “Birlashgan partizanlar otryadi” tuzilgan.
1942-yil iyulda “Chekist” brigadasi nomini oldi. Shtab boshliqlari  R.M.Sevact`yanov, I.D.Bulanov, komissarlar F.M.Sedletskiy, F.I.Bukshtinov, komandir G.A.Kirpich edi. 1942-yil sentabr oyida zolimlar bilan bo‘lgan janglarda  “Chekist” brigadasi blakadani bosib o‘tib Lepel tumaniga kirishgan.
1943 yil aprelida brigada joylashtirilgan joyga qaytdi, Mogilev yer osti mintaqaviy qo‘mitasida VOGga kirdi brigada 15-raqamni oldi, tegishli raqamlar bo‘lin,alar tomonidan qabul qilindi.
Dushman bilan jang qilgan partizanlar mahalliy aholini o‘limdan va Gernaniyadagi og‘ir ishlardan halos etishdi. Minsk-Orsha,Orsha-Mogilyov temir yo‘llarida operatsiyalar o‘tkazildi.
1942 yil 22-iyun kuni Shklov tumani Dimanova qishlog‘I yaqinida jazovlovchi buzuldi. 1943-yil 25-may kuni ular bir vaqtning o‘zida Shklov tumani Klimovichi, Taykachi va Avchinenki qishloqlaridagi dushman garnizonlariga zarba berdilar. 1943 yil avgustida Mogilyov-Lotva temir yo‘luchastkasida 500ta rels portlatildi.
1943 yil avgustida (800dan ortiq partizanlar, 7ta otryad) Shklov harbiy-tezkor guruhiga aylantirildi.
Sovet Armiyasi tarkibida qo’shilishidan oldin partisan kurashining yakuniy natijasi 1944 yil 20-iyunga o’tar kechasi “temir yo’l jangi” bo’ldi. O’sha oqshom qasoskorlar tomonidan Belorussiyaning barcha temir yo’llari portlatildi.
Operatsiya muvaffaqiyatli o’tdi. 5 iyun kuni Belorussiya operatsiyasi boshlandi. 28 iyunda “Chekist” partisan brigadasi Kruglyanskiy okrugidagi Goenka – Zadniy Bor qishloqlari hududida general Burdeyniyning tankistlari bilan birlashdi.
“Chekist” partisan brigadasi vakillari orasida 5-partizan otryadi razvedka bo’linmasining eng mashhur komandiri Mamadali Topivoldiev Farg’ona viloyati Rishton tumanidagi Pandigon qishlog’idan. Jasur partizan uchun natsislar katta mukofot va’da qilishdi. Bosqinchilar qo’mondonligining maxsus buyrug’ida Topivoldievni qo’lga olganga 25 ming Reyxsmarkа, villa va uni tiriki uchun olti, o’ligi uchun uch oy uyiga ta’tilga yuborilishi va’da qilindi. Ammo Mamadalini tutishni imkoniyati yo’q edi. Uning  qahramonliklari shuhrati partizan mintaqasida keng tarqaldi. Yo’llarda dushmanning yuk mashinalarini portlatdi. 17 iyul kuni Tolochinskiy tumanidagi Vorontsevichi qishlog’i yaqinida, razvedka paytida u dushman kolonnasidan qisqa masofani bosib o’tdi va unga qarata o’q uzdi, shu bilan jang natijasini hal qildi – o’ndan ortiq odam o’ldi va yarador bo’ldi, dushman qochib ketdi.
26 avgust kuni Tolochinskiy tumanidagi Logovchina qishlog’i yaqinida dushman guruhiga qarata o’t ochildi. Gitlerchilar orqaga chekinishdi. Hujjatlarda Topivoldiev otryadi bilan pistirmada va brigada o’tkazgan janglarda qatnashganligi qayd etilgan.
Bundan tashqari, 20 aprel va 1 iyun janglarida Topivoldiev hujum guruhlariga kirgan. Garnizondagi o’zbeklarni o’z ichiga olgan Tolochinoga kirib, Topivoldiev ularga dushman tomonidan aldanganliklarini tushuntirdi. Ularning barchasi qurollari bilan xalq qasoskorlari safiga qo’shilishdi.
SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944 yil 15 avgustdagi qarori bilan o’zbek xalqining buyuk o’g’li Mamadali Topivoldievga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvoni berildi. Shuningdek, “Qizil yulduz” ordeni va “Jasorat uchun” medali bilan taqdirlangan. 1944 yil Belorysiya partizanlar harakati bosh qarorgohining buyrug’i bilan “1-darajali Vatan urushi partizani” medali bilan taqdirlangan.